Ảnh phục dựng bãi gỗ cổ Woodhenge

Sự nổi tiếng của Stonehenge khiến du khách thường xuyên bỏ qua người hàng xóm Woodhenge, vốn cũng bí ẩn và hấp dẫn không kém.

Các nhà nghiên cứu đã tiết lộ rằng bãi gỗ cổ Woodhenge và bãi đá Stonehenge đều có chung một niên đại, chúng được xây dựng cùng thời điểm chứ không phải cách nhau hàng trăm năm tuổi như công bố trước đây. 

Trước đây người ta tin rằng bãi gỗ cổ Woodhenge được xây dựng trên mảnh đất Salisbury Plain ở Whiltshire vào khoảng thời gian 2,300 trước công nguyên. Còn Stonehenge xuất hiện sớm hơn 300 năm, tức vào năm 2,600 trước công nguyên.

Woodhenge chỉ cách Stonehenge 2 dặm. Nơi đây bao gồm các cột gỗ tạo thành 6 vòng tròn đồng tâm, được bao bọc bởi một con mương. Nơi đây được xây dựng dựa theo bình minh ngày hạ chí. 

Woodhenge hiện tại

Với cách xác định niên đại dựa vào carbon phóng xạ, người ta cho rằng những vòng tròn gỗ ở Woodhenge cũng ra đời vào khoảng năm 2,600 trước công nguyên. Công trình đào đất xung quanh được hoàn thành khoảng 150-200 năm sau đó.

Lần đầu tiên người ta phát hiện ra bãi gỗ cổ là vào năm 1925 nhìn từ trên không. Hiện tại di chỉ rộng lớn bị chôn vùi này chỉ còn lại 90 cột gỗ cao 4,5m xếp thành vòng tròn. Đường kính vòng tròn dài 1,5km, công sự đắp đất bao quanh khu vực trải dài 489m.

Di chỉ Woodhenge bị chôn vùi dưới đất chỉ còn để lại dấu vết là những đường vòng tròn sẫm màu trong ảnh chụp từ trên cao xuống. Khi khai quật những điểm sẫm màu cho thấy là những hốc rỗng do những khối gỗ dựng đứng tạo thành.

Các nhà khảo cổ vẫn chưa biết được những cột gỗ xếp thành vòng tròn được dùng làm gì. Họ chỉ phát hiện thấy ở giữa di chỉ này chôn cất một đứa bé 3 tuổi. Trên đầu đứa bé cắm một cái rìu như thể đứa bé là vật cúng tế.

Tiến sĩ khảo cổ học Nicola Snashall thuộc Tổ chức National Trust cho biết bãi gỗ Woodhenge được xây trên những cái hố cắm cọc. Khi nhổ cột gỗ lên còn lại đá phấn lổn nhổn trong hố.

"Chúng tôi cho rằng dữ liệu radar ghi nhận thấy 200 cột gỗ hoặc nhiều hơn thế nằm cách quãng trong lòng đất." - tiến sĩ Nicola Snashall nói.

Có giả thuyết cho rằng Woodhenge là làng định cư của những thợ xây bãi đá Stonehenge nằm cách đó 2 dặm.

Cho đến nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa biêt rõ mục đích xây dựng Woodhenge, vì sao có những cột gỗ bị nhổ đi. Nếu đó là nhà có mái thì nó có thể được dùng vào nhiều mục đích, như nhà thờ thời Trung Cổ

Kết cấu xây dựng Woodhenge có thể mang ý nghĩa ghi dấu sự phát triển tôn giáo của nhân loại và cách thức tổ chức cộng đồng và liên quan đến Stonehenge.

Viethome (theo ITV News)

Tuần qua, Tòa cấp cao tại London ra phán quyết chấp thuận cho phép xây dựng một đường hầm ở gần di sản thế giới Stonehenge thuộc miền Tây nước Anh, chấm dứt 20 năm tranh cãi về dự án trị giá 2,5 tỷ bảng này. Tuy nhiên những người phản đối dự án vẫn quyết không đầu hàng phán quyết đó.

Đây là một trong những công trình tượng đài cự thạch thời kỳ đồ đá mới và thời kỳ đồ đồng nổi tiếng nhất thế giới với những phiến đá có niên đại từ cách đây khoảng 4.500 năm, được UNESCO công nhận là di sản thế giới từ năm 1986.

Stonehenge là một quần thể công trình với 82 đài tưởng niệm nhỏ, 30 khối đá, mỗi khối nặng khoảng 25 tấn và 5 tảng đá lớn với trọng lượng lên tới 50 tấn. Theo nhận định của các nhà khoa học, Stonehenge bắt đầu được xây dựng vào thế kỷ XIX trước Công nguyên và được hoàn tất vài trăm năm sau đó.

Liên minh Stonehenge (Stonehenge Alliance), tổ chức đại diện cho những người theo quan điểm phản đối kế hoạch xây dựng đường hầm cho biết, họ sẽ chiến đấu đến cùng và vẫn còn những lựa chọn khác.

Khi lưu thông trên đường A303 hiện nay, mọi người đều có thể ngắm nhìn các cột đá Stonehenge từ xa. Ảnh: Guardian

“Không thể tranh cãi”

Về đại thể, cuộc chiến xung quanh dự án xây đường hầm ở gần Stonehenge liên quan giữa một bên là những người muốn bảo vệ nguyên trạng di sản văn hóa có từ thời tiền sử, với một bên là những người đang tìm kiếm giải pháp để cải thiện tình hình giao thông ở khu vực phía tây nước Anh, đặc biệt là tuyến đường thường xuyên tắc nghẽn A303.

Trước đây tổ chức Save Stonehenge World Heritage Site (SSWHS) đã khởi kiện kế hoạch xây dựng đường hầm dài khoảng 2km là một phần của tuyến đường A303 nằm gần khu vực di sản thế giới. Theo đài BBC, năm 2021, Tòa cấp cao của Anh đã bác dự án này vì những quan ngại liên quan môi trường. Tuy nhiên tới ngày 14-7-2023, Bộ Giao thông vận tải Anh lại phê duyệt dự án đó. National Highways - cơ quan quản lý, vận hành các tuyến xa lộ trên toàn Vương quốc Anh - cho rằng việc xây dựng đường hầm sẽ giúp loại bỏ việc đi lại và tiếng ồn xe cộ qua khu vực di sản, đồng thời cũng giúp cắt giảm thời gian di chuyển.

Theo đó tới tháng 12-2023, những người phản đối dự án đã một lần nữa đệ đơn lên tòa cấp cao ở London nhằm ngăn chặn việc tái triển khai dự án. Tuy nhiên trong phán quyết hôm 19-2, thẩm phán Holgate của tòa cấp cao đã bác đơn kiện của họ, cho rằng hầu hết các vấn đề trong vụ việc là “không thể tranh cãi”.

Về lập luận, SSWHS cho rằng, dự án đã được phê duyệt sẽ “phá hủy” khoảng 7 hecta diện tích khu vực thuộc di sản thế giới, nó cũng sẽ là “bước đầu tiên” dẫn đến việc di sản Stonehenge sẽ bị loại khỏi danh sách được UNESCO công nhận. Tuy nhiên trong văn bản công bố phán quyết của tòa dài 50 trang, thẩm phán Holgate nói các bộ trưởng “đã tập trung một cách đúng đắn vào những chính sách liên quan”, và cho rằng chứng cứ mà những người khởi kiện đưa ra đã “không cung cấp được những cơ sở để bác bỏ kết luận đó (của các bộ trưởng về dự án - PV)”.

Cuộc chiến giữa David và Goliath

“Đây quả thực là cuộc chiến giữa David và gã khổng lồ Goliath”, ông John Adams, chủ tịch Liên minh Stonehenge, tổ chức đã kiên trì đấu tranh phản đối kế hoạch xây đường hầm trong suốt hai thập kỷ qua. “Mối đe dọa đang rất cấp bách: National Highways cũng đã ký xong các hợp đồng rồi”, ông Adams nói với báo Times (Anh).

Bất chấp phán quyết của tòa cấp cao, Liên minh Stonehenge đã gần đạt mục tiêu quyên góp được 100.000 bảng Anh để tiếp tục theo đuổi các thách thức pháp lý. Theo ông Adams, phán quyết của tòa là một bước lùi, nhưng những người bảo vệ di sản vẫn còn các lựa chọn khác để tiếp tục đấu tranh. Ngân sách cho dự án là 1,7 tỷ bảng, nhưng các số liệu gần đây do National Highways đưa ra cho thấy chi phí dự án là hơn 2,5 tỷ bảng, trong đó bao gồm phí bảo trì 8 triệu bảng mỗi năm trong 60 năm.

Tháng 9 năm ngoái Tổ chức Khoa học và Giáo dục Liên Hợp Quốc (UNESCO) cũng lên tiếng chỉ trích kế hoạch, cảnh báo việc xây dựng đường hầm và mở mang thêm đường A303 có thể khiến Stonehenge bị loại khỏi danh sách di sản thế giới, giống như trường hợp Bến tàu Albert (Albert Dock) của thành phố Liverpool vào năm 2021. Đó cũng mới chỉ là di sản thứ 3 trong gần 50 năm bị tước danh hiệu di sản.

“Nó làm mọi người mất ngủ, chia rẽ các gia đình và khiến mọi người chống lại nhau”, ông Brian Edwards, sử gia và là nhà nghiên cứu tại Đại học Tổng hợp Tây Anh Quốc (UWE Bristol) nói với báo Times. Ông cho biết, rất ít trong số các đồng nghiệp là nhà khảo cổ của ông ủng hộ dự án đường hầm. “Thật là điên rồ. Họ đang đề xuất việc đặt một đường bê-tông dài 3km xuyên qua một khu vực đã có từ đầu thời kỳ đồ đồng”, ông nói.

TRẦN ĐẮC LUÂN / baodanang

Năm 1915, luật sư Cecil Chubb bỏ ra 6.600 bảng Anh để mua bãi đá cổ Stonehenge và hơn 30 ha đất trong một phiên đấu giá. Về sau, ông tặng nó cho người Anh với điều kiện người dân địa phương được tham quan miễn phí.

Vào ngày 21/9/1915, luật sư Cecil Chubb được vợ nhờ đến buổi đấu giá để mua rèm cửa và ghế bàn ăn. Tuy nhiên, ông lại mua một tài sản đặc biệt là bãi đá cổ Stonehenge nằm ở Wiltshire của Anh ngày nay.

Ngày này, không ai có thể tưởng tượng rằng, quần thể đá ghép từ thời tiền sử của nước Anh khoảng 4.000 năm tuổi từng được đem bán đấu giá. Sự việc kỳ lạ và hiếm gặp này đã xảy ra từ hơn 100 năm trước.

Theo các ghi chép, bãi đá cổ Stonehenge thuộc sở hữu tư nhân từ khi Vua Henry VII tịch thu nó từ tu viện Benedictine vào năm 1540. Trong những thập kỷ tiếp theo, bãi đá cổ Stonehenge đổi chủ nhiều lần. Vào năm 1824, gia đình Antrobus ở Cheshire mua lại nơi này.

Đến năm 1900, gia đình Antrobus dựng hàng rào xung quanh bãi đá cổ Stonehenge và thu phí tham quan 1 shilling đối với du khách để có tiền thuê bảo vệ và trùng tu di tích.

Sau khi ông Edmund Antrobus - người thừa kế duy nhất của dòng họ Antrobus, qua đời vào năm 1914, khu đất có bãi đá cổ Stonehenge được chia ra và bán đấu giá.

Trong số này, mảnh số 15 gồm Stonehenge và hơn 30 ha đất được đem bán đấu giá với giá khởi điểm là 5.000 bảng Anh, mỗi lần tăng theo thêm 100 bảng. Theo đó, một người đấu giá trả đến 6.500 bảng để có được mảnh đất này. Có mặt tại phiên đấu giá trên, luật sư Cecil Chubb (trong ảnh) đã giành chiến thắng khi ra giá 6.600 bảng để sở hữu mảnh số 15.

Khi luật sư Cecil Chubb về nhà và kể đã mua mảnh số 15 thay vì rèm cửa và ghế bàn ăn, vợ của ông không mấy vui vẻ. Tuy nhiên, ông giải thích rằng mua khu đất trên vì lo sợ một người nước ngoài giàu có sẽ mua Stonehenge, tháo dỡ và chuyển nó ra nước ngoài.

Ba năm sau, luật sư Cecil Chubb tặng bãi đá cổ Stonehenge cho người Anh, với điều kiện người dân địa phương được tham quan miễn phí.

Nhờ việc làm của luật sư Cecil Chubb, bãi đá cổ Stonehenge tồn tại đến ngày nay và được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa từ năm 1986. Hàng năm, hàng triệu du khách ghé thăm di sản Stonehenge nổi tiếng nước Anh.

Kiến Thức (theo Amusingplanet)